TECHNIKA RADZENIA SOBIE ZE STRESEM SKONCENTROWANA NA TWORZENIU ZNACZEŃ.

 

Jak już wiemy z poprzedniego posta (LINK), ilość pozytywnych emocji w życiu ma ogromne znaczenie. Zanim przejdziemy jednak do omówienia możliwości wzmacniania pozytywnych emocji w sytuacjach stresowych i technik radzenia sobie ze stresem przyjrzyjmy się dlaczego w ogóle stres jest taki niekorzystny

 

STRES I JEGO NEGATYWNE KONSEKWENCJE

Stres jest nam potrzebny. Pomaga w pełnej mobilizacji organizmu do efektywnego działania w obliczu wyzwań. Taki rodzaj stresu to EUSTRES– lekkie podekscytowanie, delikatny niepokój ale i radość. Problem pojawia się, gdy stres jest notoryczny, przeciągający się, przewlekły. Może on doprowadzić do zaburzenia równowagi organizmu i rozregulowania jego funkcji, a co za tym idzie pociągnąć za sobą wiele problemów natury psychologicznej czy zdrowotnej. Nadmierny stres powodujący szkody nazywamy DYSTRESEM.

 

Można wyodrębnić różne obszary które w konsekwencji nadmiernego stresu zostają zakłócone:
  • Sfera psychologiczna –> 

Do typowych objawów przewlekłego stresu zalicza się: pobudzenie emocjonalne, drażliwość, złość, kompulsywne myślenie o problemie, obniżenie nastroju, poczucie zagrożenia, uczucie pośpiechu  czy uporczywy stan napięcia.

Przedłużające się doświadczenie obciążenia emocjonalnego i stresogenne miejsce pracy, może doprowadzić do wypalenia zawodowego. Osoba która świetnie radziła sobie z obowiązkami traci zaangażowanie i satysfakcję z działania. Co może prowadzić do dalszych problemów (zawodowych, psychicznych, zdrowotnych).

 

  • Stres zakłóca prawidłowe działanie mózgu –> 

Mózg cechuje neuroplastyczność. Jest to zdolność układu nerwowego do tworzenia m.in. nowych połączeń neuronalnych. Połączenia te są tworzone poprzez uczenie się i praktykę. Neuroplastyczność odgrywa ogromną rolę w regeneracji i samo-restrukturyzacji po zaburzeniach i  różnego rodzaju urazach mózgu. Badania pokazują, że umiarkowany stres może usprawnić uczenie się (zdarzenia nacechowane silnymi emocjami zapamiętujemy lepiej), lecz gdy dochodzi do przewlekłego stresu powoduje on zaburzenie pamięci zależnej od hipokampa. * Naukowcy więc wysuwają wnioski, że przewlekły stres powoduje zahamowanie neuroplastyczności. Może się to wiązać z deficytami z zaburzeniami pamięci czy nastroju.

 

*Hipokamp: element układu limbicznego odpowiedzialny głównie za pamięć ,odgrywa ważną rolę w przenoszeniu (konsolidacji) informacji z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej oraz orientacji przestrzennej. Stwierdzono doświadczalnie, że uszkodzenie hipokampu w znacznym stopniu upośledza u zwierząt zdolności uczenia się.

 

  • Zdrowie –> 

Duże pobudzenie emocjonalne powoduje wzrost stężenia hormonów stresu we krwi. Skutkuje to przede wszystkim przyspieszeniem akcji serca, wzrostem szybkości oddechu, podwyższeniem skurczowego i rozkurczowego ciśnienia tętniczego. Częste zwiększanie ciśnienia może prowadzić do przerostu ścian naczyń krwionośnych i do przewlekłego nadciśnienia tętniczego. Konsekwencją mogą być zmiany w układzie sercowo-naczyniowym, zmiany miażdżycowe,, niewydolność serca. Dodatkowo te patofizjologiczne zmiany sprzyjają zawałom serca, udarom mózgu czy niewydolności nerek.

Badania nad konsekwencjami stresu są już bardzo obszerne. Silny i stały stres może przyczynić się do wielu dolegliwości m.in. cukrzycy, nawracających migren, artretyzmu, zaburzeń snu, schorzeń skóry (np. pokrzywka, opryszczka, egzema, łuszczyca), zaburzeń popędu płciowego u mężczyzn, zaburzeń menstruacyjnych u kobiet.

 

  • Zachowanie –> 

Na poziomie behawioralnym do charakterystycznych objawów zalicza się płytki, przerywany sen, kłopoty z zaśnięciem, bezsenność, niemożność wypoczęcia, nagłe wybuchy gniewu i płaczu, ciągły pośpiech, niepokój ruchowy, wzmożenie niektórych odruchów nerwowych – skurcze, tiki, zahamowanie działania.

 

Bezsprzecznie mamy cały przekrój negatywnych i zagrażających zdrowiu konsekwencji przewlekłego stresu. 

 

TECHNIKA RADZENIA SOBIE ZE STRESEM- DODAJMY TROCHĘ POZYTYWNYCH EMOCJI

Jak już wiemy sytuacja stresowa jest taka dlatego, że subiektywnie nadaliśmy jej takie znaczenie. Dodatkowo reakcje na stres są reakcjami wyuczonymi. Co oznacza, że w przeszłej sytuacji stresowej, w tamtym czasie mieliśmy dostępny jakiś pakiet sposobów radzenia sobie ze stresem. Sposoby te mogły być dla nas najbardziej dostępne i akceptowalne, jednak nie równa się to z najbardziej skutecznymi. Dlatego każde nowe zdarzenie stresowe jest szansą na naukę i zmianę zachowania na bardziej przystosowawcze ! Przy odpowiednim nastawieniu i technikach możemy ‘’odwrażliwić’’ swój mózg, tak aby nie przeszkadzał nam w efektywnym działaniu.

 

Główny podział sposobów radzenia sobie to:
  • Instrumentalna- skoncentrowana na problemie- poprawa niekorzystnej relacji między wymaganiami a możliwościami,
  • Samoregulacja emocji-obniżenie przykrego napięcia i łagodzenie innych negatywnych stanów emocjonalnych

Do tradycyjnej teorii stresu Lazarusa i Folkman (czyt. tutaj), opublikowano koncepcję popierającą adaptacyjną rolę emocji pozytywnych. Bodźcem do rozważania wystąpienia pozytywnych emocji w sytuacji stresowej okazały się podłużne badania nad opiekunami chorych z zespołem AIDS. Pomimo ciężkich sytuacji życiowych osoby deklarowały, iż odczuwają sporo pozytywnych emocji. Zaczęto więc zastanawiać się jakie mechanizmy odgrywają tutaj kluczową rolę.

 

W rezultacie, do podstawowych sposobów radzenia sobie dodano RADZENIE SOBIE ZE STRESEM SKONCENTROWANE NA ZNACZENIU czyli:
  • Urealnianie priorytetów w obliczu wydarzenia stresowego uniemożliwiającego realizację priorytetów dotychczasowych. Chodzi o uświadomienie sobie i ewentualną zmianę najważniejszej wartości.
  • Adaptacyjne przekształcanie celów. Powtórna ocena możliwości osiągnięcia wcześniej postawionego celu i ewentualną zmianę ,na taki który w danej sytuacji wydaje się najbardziej korzystny i realny do osiągnięcia. Ważnym aspektem jest to, że jednostka sama musi wymyślić cel.
  • Znajdowanie korzyści. Szukanie, w miarę możliwości, pozytywnych aspektów sytuacji stresowej. Tutaj podobnie jak w przekształcaniu celów osoba sama musi dojść jakie korzyści z sytuacji stresowej może wynieść. W innej sytuacji może dojść do niezrozumienia i deprywacji potrzeb.
  • Celowe przypominanie korzyści z przeszłych sytuacji stresowych. Człowiek może dojść do wniosku, że sytuacja stresowa dostarczyła ogromnej możliwości wzrostu i rozwoju.
  • Nasycanie zwykłych zdarzeń pozytywnym znaczeniem. Celebrowanie zwykłych codziennych momentów, nadawanie im dużej wagi.
  • Wzmacnianie pozytywnego afektu. Intencjonalne wzmocnienie pozytywnych wydarzeń, delektowanie się nimi wszystkimi zmysłami. Dodatkowo z poziom behawioralnego można wzbogacić i jednocześnie zwiększyć afekt pozytywny np. skakaniem ze szczęścia, szerokim uśmiechem czy uściskiem bliskiej osoby, aby złagodzić emocjonalny dyskomfort.

 

Wszystkie te zabiegi ,techniki radzenia sobie ze stresem mają na celu aktywizacje pozytywnych emocji w sytuacjach obiektywnie dla nas ciężkich i trudnych, które pomogą w :

  • Podtrzymaniu wysiłków zaradczych,
  • Dostarczą momentów wytchnienia,
  • Odbudowują zasobowy (psychologiczne, społeczne i fizjologiczne)

 

 

Reasumując, stres jest nieodłączną częścią ludzkiego istnienia oraz  naturalną reakcją organizmu. Niestety jego przewlekłość i nasilenie może powodować wiele szkodliwych konsekwencji. Oczywiście w sytuacjach przekraczających zasoby w radzeniu sobie zawsze dobrym rozwiązaniem jest udanie się po poradę do specjalisty (psychologa). Na co dzień jednak warto poszukiwać własnych sposobów  i technik radzenia sobie ze stresem, ułatwiających adaptację. Aktywizacja pozytywnych emocji jest jednym z nich.

 

Już w przyszłym tygodniu zapraszamy na kolejny post z cyklu ‘’OSWAJAMY STRES’’. Poruszony zostanie m.in tematyka ekspozycji na stres oraz wystąpień publicznych. Przedstawimy kolejną technikę radzenia sobie ze stresem.